Poparzenia u dzieci od fajerwerków i petardy

Okres ÅšwiÄ…t Bożego Narodzenia oraz Sylwester, czyli czas radosnego, rodzinnego kolÄ™dowania i szampaÅ„skiej zabawy, to jednoczeÅ›nie okres, w którym gwaÅ‚townie roÅ›nie ryzyko oparzeÅ„ i urazów ciaÅ‚a spowodowanych niewÅ‚aÅ›ciwym używaniem fajerwerków i petard. Ma to na ogóÅ‚ zwiÄ…zek z ich niewÅ‚aÅ›ciwym i nieumiejÄ™tnym odpalaniem. W grupie mÅ‚odzieży odpalaniu petard towarzyszy chęć popisania siÄ™ przed kolegami i sÄ… one odpalane szybko i nieostrożnie. Ponadto maÅ‚o kto czyta instrukcjÄ™ jak należy odpalić danÄ… petardÄ™, gdyż każdemu wydaje siÄ™ to oczywiste. Dodatkowo w okresie Å›wiÄ…teczno-noworocznym wiele osób odpala petardy po spożyciu alkoholu, co czÄ™sto koÅ„czy siÄ™ nieszczęśliwym wypadkiem.

Urazy spowodowane przez petardy i fajerwerki

NajczÄ™stsze urazy, które mogÄ… być spowodowane poprzez niewÅ‚aÅ›ciwe odpalanie petard i fajerwerków to oparzenia. Ponadto mogÄ… zdarzyć siÄ™ rany szarpane oraz różne urazy mechaniczne wywoÅ‚ane przez ich odÅ‚amki. Rzadziej może dochodzić do uszkodzenia wzroku. Oparzenia spowodowane przez petardy najczęściej dotyczÄ… dÅ‚oni i twarzy, czyli miejsc widocznych. CzÄ™sto te oparzenia wystÄ™pujÄ… w grupie dzieci lub mÅ‚odzieży, gdyż mÅ‚odemu wiekowi szczególnie czÄ™sto towarzyszy brawura i chęć zdobywania nowych „doÅ›wiadczeÅ„”.

Oparzenia

Oparzenie to, zgodnie z definicjÄ…, uszkodzenie skóry oraz nierzadko gÅ‚Ä™biej poÅ‚ożonych tkanek i narzÄ…dów w wyniku dziaÅ‚ania ciepÅ‚a, prÄ…du elektrycznego, żrÄ…cych substancji chemicznych, promieniowania sÅ‚onecznego lub promieniowania rentgenowskiego. W zależnoÅ›ci od gÅ‚Ä™bokoÅ›ci oparzenia dzielimy na: oparzenia I, II, III i IV stopnia [1-4].

Oparzenie I stopnia, zdarza siÄ™ najczęściej i obejmuje naskórek. Jego objawami klinicznymi sÄ… zaczerwienienie skóry i niewielki obrzÄ™k, którym towarzyszy silna bolesność a nastÄ™pnie silne swÄ™dzenie. Oparzenia te gojÄ… siÄ™ szybko, w ciÄ…gu kilku dni, po zÅ‚uszczaniu naskórka i nie pozostawiajÄ… blizn [1-4].

Oparzenie II stopnia dzielimy na:

• Oparzenie II stopnia powierzchowne (II a), które obejmuje naskórek i część skóry wÅ‚aÅ›ciwej, a w jego obrazie klinicznym, oprócz zaczerwienienia i obrzÄ™ku, pojawiajÄ… siÄ™ pÄ™cherze wypeÅ‚nione surowiczym pÅ‚ynem. PokrywÄ™ pÄ™cherzy tworzy martwy naskórek, który unosi siÄ™ do góry pod wpÅ‚ywem gromadzÄ…cego siÄ™ pod nim pÅ‚ynu tkankowego. Tym oparzeniom towarzyszy silna bolesność. Oparzenie to goi siÄ™ w ciÄ…gu 10-21 dni.
• Oparzenie II stopnia gÅ‚Ä™bokie (II b), które obejmuje naskórek i peÅ‚nÄ… grubość skory wÅ‚aÅ›ciwej, a w jego obrazie klinicznym stwierdza siÄ™ biaÅ‚o zabarwionÄ… skórÄ™ z czerwonymi punktami w okolicy mieszków wÅ‚osowych. W tym oparzeniu dochodzi do uszkodzenia zakoÅ„czeÅ„ nerwowych co zmniejsza bolesność. Oparzenie to goi siÄ™ w ciÄ…gu kilku tygodni.

Oparzenie III stopnia to oparzenie, które obejmuje caÅ‚Ä… grubość skóry wÅ‚aÅ›ciwej z naczyniami, nerwami skórnymi i podskórnÄ… tkankÄ… tÅ‚uszczowÄ…. Skóra ma zabarwienie perÅ‚owo-biaÅ‚e lub brunatne, jest twarda i wysuszona. Bolesność jest nieznaczna. Z okolicy objÄ™tej oparzeniem można Å‚atwo usunąć wÅ‚osy. Oparzenie to goi siÄ™ bardzo dÅ‚ugo i na ogóÅ‚ wymaga przeszczepu skóry. Oparzenie IV stopnia obejmuje jeszcze niżej poÅ‚ożone tkanki tj. mięśnie, Å›ciÄ™gna, koÅ›ci. W najcięższych przypadkach wystÄ™puje zwÄ™glenie oparzonej części ciaÅ‚a. Bolesność jest nieznaczna [1-4].

Rany szarpane

Rana szarpana to rana powstajÄ…ca w wyniku gwaÅ‚townego dziaÅ‚ania zakrzywionego narzÄ™dzia o tÄ™pej lub kanciastej krawÄ™dzi, który dziaÅ‚a skoÅ›nie lub stycznie do powierzchni ciaÅ‚a. Dochodzi wówczas do nadmiernego rozciÄ…gniÄ™cia a nastÄ™pnie rozerwania tkanek ciaÅ‚a. Rana szarpana ma nieregularny ksztaÅ‚t. Jej brzegi sÄ… poszarpane, nierówne, lekko podwiniÄ™te i rozciÄ…gniÄ™te. Rany te obficie krwawiÄ…. Przedmioty, które powodujÄ… ich powstanie czÄ™sto sÄ… zanieczyszczone ziemiÄ…, rdzÄ…, smarem lub bÅ‚otem, co niewÄ…tpliwie sprzyja zakażeniom. Ponadto zakażeniom sprzyja obecność zniszczonych i obumarÅ‚ych tkanek, które nierzadko obserwuje siÄ™ w gÅ‚Ä™bi i w dnie rany szarpanej. Rany te gojÄ… siÄ™ zwykle źle gdyż ubytek tkanki utrudnia zÅ‚Ä…czenie siÄ™ brzegów rany i pozostawiajÄ… bliznÄ™ [1-4].

Pierwsza pomoc przy oparzeniach wywołanych przez petardy i fajerwerki

W pierwszej kolejnoÅ›ci należy wezwać pogotowie i zabezpieczyć miejsce zdarzenia, czyli upewnić siÄ™ czy nic nie grozi osobom znajdujÄ…cym siÄ™ w pobliżu. NastÄ™pnie należy przystÄ…pić do udzielenia pierwszej pomocy osobie poszkodowanej. Należy jak najszybciej odsunąć poszkodowanego od miejsca wybuchu petardy, czy fajerwerków. Jeżeli miaÅ‚o miejsce zapalenie siÄ™ odzieży, należy jÄ… jak najszybciej ugasić. Najlepiej jest zdjąć palÄ…cÄ… siÄ™ odzież i polać jÄ… wodÄ… lub owinąć palÄ…cÄ… siÄ™ osobÄ™ kocem lub kurtkÄ… i po przewróceniu na ziemiÄ™, turlać jÄ… po niej. PalÄ…cej siÄ™ odzieży nie wolno gasić gaÅ›nicÄ…. Nie wolno także zdejmować odzieży, która przykleiÅ‚a siÄ™ do skóry. Nie należy smarować miejsc oparzonych żadnymi maÅ›ciami lub kremami, ani przekÅ‚uwać powstaÅ‚ych pÄ™cherzy. Należy ocenić powstaÅ‚e obrażenia. Jeżeli mamy do czynienia z lekkim oparzeniem należy schÅ‚odzić miejsce oparzenia wodÄ…. StrumieÅ„ wody najlepiej umieÅ›cić w odlegÅ‚oÅ›ci okoÅ‚o 25 cm od miejsca oparzenia. Najlepiej by woda miaÅ‚a temperaturÄ™ okoÅ‚o 20-25 stopni. Polewanie należy kontynuować przez ok. 20 minut lub do czasu ustÄ…pienia bólu. Jeżeli na dÅ‚oniach osoby poszkodowanej znajduje siÄ™ biżuteria należy natychmiast jÄ… usunąć, gdyż w późniejszym okresie pojawi siÄ™ opuchlizna, która uniemożliwi jej usuniÄ™cie. W przypadku bardziej nasilonych oparzeÅ„ lub gdy oparzenie dotyczy dużej powierzchni ciaÅ‚o należy schÅ‚adzać za pomocÄ… wilgotnego, czystego materiaÅ‚u np. mokrego przeÅ›cieradÅ‚a. RozlegÅ‚ych i gÅ‚Ä™bokich oparzeÅ„ nie wolno polewać wodÄ…. Należy starać siÄ™ nie dotykać miejsca oparzenia. W tym celu można osÅ‚onić je jaÅ‚owym opatrunkiem lub opatrunkiem hydrożelowym [1-5].

Jeżeli petarda naderwaÅ‚a lub urwaÅ‚a rÄ™kÄ™ należy uszkodzonÄ… część ciaÅ‚a umieÅ›cić ponad poziomem serca osoby poszkodowanej i próbować zahamować krwotok. Na ranÄ™ należy naÅ‚ożyć kilka warstw jaÅ‚owej gazy i bandaże. Jeżeli krwawienie jest masywne należy dodatkowo zaÅ‚ożyć opaskÄ™ uciskowÄ… powyżej zranionego miejsca. Bardzo ważne jest by zapamiÄ™tać godzinÄ™ zaÅ‚ożenia opaski uciskowej by podać jÄ… później ratownikom medycznym. Natomiast gdy w wyniku wybuchu petardy dojdzie do uszkodzenia oka należy przemyć je chÅ‚odnÄ… i czystÄ… wodÄ…. W obu tych przypadkach kluczowe znaczenie ma szybkie udzielenie fachowej pomocy lekarskiej [1-5].

Przed przyjazdem pogotowania ratunkowego nie wolno podawać osobie poszkodowanej niczego doustnie oraz w przypadku rozległych oparzeń nie wolno zostawić poszkodowanego samego.

Powiązane artykuły:

Plaster w żelu na gojenie ran >>
Opatrunki w leczeniu ran >>
Oparzenia u dzieci – pierwsza pomoc >>

Dr n.med. Oliwia Jakubowicz
specjalista dermatologii i wenerologii