Poparzenia u dzieci od fajerwerków i petardy

Okres Świąt Bożego Narodzenia oraz Sylwester, czyli czas radosnego, rodzinnego kolędowania i szampańskiej zabawy, to jednocześnie okres, w którym gwałtownie rośnie ryzyko oparzeń i urazów ciała spowodowanych niewłaściwym używaniem fajerwerków i petard. Ma to na ogół związek z ich niewłaściwym i nieumiejętnym odpalaniem. W grupie młodzieży odpalaniu petard towarzyszy chęć popisania się przed kolegami i są one odpalane szybko i nieostrożnie. Ponadto mało kto czyta instrukcję jak należy odpalić daną petardę, gdyż każdemu wydaje się to oczywiste. Dodatkowo w okresie świąteczno-noworocznym wiele osób odpala petardy po spożyciu alkoholu, co często kończy się nieszczęśliwym wypadkiem.

Urazy spowodowane przez petardy i fajerwerki

Najczęstsze urazy, które mogą być spowodowane poprzez niewłaściwe odpalanie petard i fajerwerków to oparzenia. Ponadto mogą zdarzyć się rany szarpane oraz różne urazy mechaniczne wywołane przez ich odłamki. Rzadziej może dochodzić do uszkodzenia wzroku. Oparzenia spowodowane przez petardy najczęściej dotyczą dłoni i twarzy, czyli miejsc widocznych. Często te oparzenia występują w grupie dzieci lub młodzieży, gdyż młodemu wiekowi szczególnie często towarzyszy brawura i chęć zdobywania nowych „doświadczeń”.

Oparzenia

Oparzenie to, zgodnie z definicją, uszkodzenie skóry oraz nierzadko głębiej położonych tkanek i narządów w wyniku działania ciepła, prądu elektrycznego, żrących substancji chemicznych, promieniowania słonecznego lub promieniowania rentgenowskiego. W zależności od głębokości oparzenia dzielimy na: oparzenia I, II, III i IV stopnia [1-4].

Oparzenie I stopnia, zdarza się najczęściej i obejmuje naskórek. Jego objawami klinicznymi są zaczerwienienie skóry i niewielki obrzęk, którym towarzyszy silna bolesność a następnie silne swędzenie. Oparzenia te goją się szybko, w ciągu kilku dni, po złuszczaniu naskórka i nie pozostawiają blizn [1-4].

Oparzenie II stopnia dzielimy na:

• Oparzenie II stopnia powierzchowne (II a), które obejmuje naskórek i część skóry właściwej, a w jego obrazie klinicznym, oprócz zaczerwienienia i obrzęku, pojawiają się pęcherze wypełnione surowiczym płynem. Pokrywę pęcherzy tworzy martwy naskórek, który unosi się do góry pod wpływem gromadzącego się pod nim płynu tkankowego. Tym oparzeniom towarzyszy silna bolesność. Oparzenie to goi się w ciągu 10-21 dni.
• Oparzenie II stopnia głębokie (II b), które obejmuje naskórek i pełną grubość skory właściwej, a w jego obrazie klinicznym stwierdza się biało zabarwioną skórę z czerwonymi punktami w okolicy mieszków włosowych. W tym oparzeniu dochodzi do uszkodzenia zakończeń nerwowych co zmniejsza bolesność. Oparzenie to goi się w ciągu kilku tygodni.

Oparzenie III stopnia to oparzenie, które obejmuje całą grubość skóry właściwej z naczyniami, nerwami skórnymi i podskórną tkanką tłuszczową. Skóra ma zabarwienie perłowo-białe lub brunatne, jest twarda i wysuszona. Bolesność jest nieznaczna. Z okolicy objętej oparzeniem można łatwo usunąć włosy. Oparzenie to goi się bardzo długo i na ogół wymaga przeszczepu skóry. Oparzenie IV stopnia obejmuje jeszcze niżej położone tkanki tj. mięśnie, ścięgna, kości. W najcięższych przypadkach występuje zwęglenie oparzonej części ciała. Bolesność jest nieznaczna [1-4].

Rany szarpane

Rana szarpana to rana powstająca w wyniku gwałtownego działania zakrzywionego narzędzia o tępej lub kanciastej krawędzi, który działa skośnie lub stycznie do powierzchni ciała. Dochodzi wówczas do nadmiernego rozciągnięcia a następnie rozerwania tkanek ciała. Rana szarpana ma nieregularny kształt. Jej brzegi są poszarpane, nierówne, lekko podwinięte i rozciągnięte. Rany te obficie krwawią. Przedmioty, które powodują ich powstanie często są zanieczyszczone ziemią, rdzą, smarem lub błotem, co niewątpliwie sprzyja zakażeniom. Ponadto zakażeniom sprzyja obecność zniszczonych i obumarłych tkanek, które nierzadko obserwuje się w głębi i w dnie rany szarpanej. Rany te goją się zwykle źle gdyż ubytek tkanki utrudnia złączenie się brzegów rany i pozostawiają bliznę [1-4].

Pierwsza pomoc przy oparzeniach wywołanych przez petardy i fajerwerki

W pierwszej kolejności należy wezwać pogotowie i zabezpieczyć miejsce zdarzenia, czyli upewnić się czy nic nie grozi osobom znajdującym się w pobliżu. Następnie należy przystąpić do udzielenia pierwszej pomocy osobie poszkodowanej. Należy jak najszybciej odsunąć poszkodowanego od miejsca wybuchu petardy, czy fajerwerków. Jeżeli miało miejsce zapalenie się odzieży, należy ją jak najszybciej ugasić. Najlepiej jest zdjąć palącą się odzież i polać ją wodą lub owinąć palącą się osobę kocem lub kurtką i po przewróceniu na ziemię, turlać ją po niej. Palącej się odzieży nie wolno gasić gaśnicą. Nie wolno także zdejmować odzieży, która przykleiła się do skóry. Nie należy smarować miejsc oparzonych żadnymi maściami lub kremami, ani przekłuwać powstałych pęcherzy. Należy ocenić powstałe obrażenia. Jeżeli mamy do czynienia z lekkim oparzeniem należy schłodzić miejsce oparzenia wodą. Strumień wody najlepiej umieścić w odległości około 25 cm od miejsca oparzenia. Najlepiej by woda miała temperaturę około 20-25 stopni. Polewanie należy kontynuować przez ok. 20 minut lub do czasu ustąpienia bólu. Jeżeli na dłoniach osoby poszkodowanej znajduje się biżuteria należy natychmiast ją usunąć, gdyż w późniejszym okresie pojawi się opuchlizna, która uniemożliwi jej usunięcie. W przypadku bardziej nasilonych oparzeń lub gdy oparzenie dotyczy dużej powierzchni ciało należy schładzać za pomocą wilgotnego, czystego materiału np. mokrego prześcieradła. Rozległych i głębokich oparzeń nie wolno polewać wodą. Należy starać się nie dotykać miejsca oparzenia. W tym celu można osłonić je jałowym opatrunkiem lub opatrunkiem hydrożelowym [1-5].

Jeżeli petarda naderwała lub urwała rękę należy uszkodzoną część ciała umieścić ponad poziomem serca osoby poszkodowanej i próbować zahamować krwotok. Na ranę należy nałożyć kilka warstw jałowej gazy i bandaże. Jeżeli krwawienie jest masywne należy dodatkowo założyć opaskę uciskową powyżej zranionego miejsca. Bardzo ważne jest by zapamiętać godzinę założenia opaski uciskowej by podać ją później ratownikom medycznym. Natomiast gdy w wyniku wybuchu petardy dojdzie do uszkodzenia oka należy przemyć je chłodną i czystą wodą. W obu tych przypadkach kluczowe znaczenie ma szybkie udzielenie fachowej pomocy lekarskiej [1-5].

Przed przyjazdem pogotowania ratunkowego nie wolno podawać osobie poszkodowanej niczego doustnie oraz w przypadku rozległych oparzeń nie wolno zostawić poszkodowanego samego.

Powiązane artykuły:

Plaster w żelu na gojenie ran >>
Opatrunki w leczeniu ran >>
Oparzenia u dzieci – pierwsza pomoc >>

Dr n.med. Oliwia Jakubowicz
specjalista dermatologii i wenerologii