Sposoby na sączące się rany

Rana - definicja

Rana to, zgodnie z definicją, przerwanie anatomicznej ciągłości tkanek lub ich uszkodzenie pod wpływem działania czynnika uszkadzającego, którym może być uraz mechaniczny, uraz termiczny (oparzenia, odmrożenia), uraz chemiczny (żrące środki chemiczne) oraz energia promienista [1-2].

Wyróżniamy rany powierzchowne, czyli takie których głębokość nie przekracza tkanki podskórnej oraz rany głębokie, które sięgają głębiej, poza tkankę podskórną. W zależności od sposobu działania siły, mechanizmu jej działania rozróżniamy następujące typy ran: cięte, kłute, tłuczone, szarpane, kąsane, postrzałowe. Z kolei w zależności od szybkości gojenia rany dzielimy na ostre i przewlekłe. Rany ostre nie stanowią poważnego problemu medycznego, ponieważ goją się szybko, zwykle w ciągu 2-7 dni. Z kolei rany przewlekłe to rany nie poddające się leczeniu w okresie powyżej 2 tygodni. Rany przewlekłe mogą powstawać z różnych powodów, najczęściej stanowią powikłanie przewlekłej niewydolności żylnej (ok. 80%), cukrzycy, przebywania przez dłuższy czas w pozycji leżącej (odleżyny), przewlekłej niewydolności tętniczej, chorób układu limfatycznego, zaburzeń metabolicznych, hematologicznych, nowotworowych czy też powikłań pooperacyjnych. Rany sączące to rany, z których powierzchni sączy się płyn [1-3].

Gojenie się ran to złożony proces, w który zaangażowane są komórki skóry, krwi, układ odpornościowy oraz szereg krążących w organizmie substancji. Proces gojenia rany rozpoczyna się praktycznie zaraz po jej powstaniu rany.
Dr n.med. Oliwia Jakubowicz
Specjalista dermatologii i wenerologii

W pierwszym etapie rana lub skaleczenie wypełnia się skrzepem krwi, który stanowi tzw. „biologiczny opatrunek”, chroniący ranę przed nadmiernym odwodnieniem i wnikaniem do niej drobnoustrojów. Strup, który może powstać nad skrzepem stanowi swoistą barierę ochronną, pod którą gromadzą się komórki żerne czyli makrofagi, które oczyszczają ranę z obumarłych komórek. Rany małe goją się całkowicie, bez pozostawienia blizny, z kolei rany duże lub głębokie goją się z pozostawieniem blizny [1-5].

Najszybciej goją się drobne zadrapania lub niezakażone rany cięte, np. powstające w wyniku przecięcia nożem kuchennym. Proces gojenia ran kłutych oraz szarpanych jest znacznie dłuższy. Rany powstałe w następstwie oparzeń lub obtarć goją się bardzo długo, sączą i często pozostawiają po sobie blizny [1-5].

Postępowanie z ranami

Pierwszym działaniem powinno być oczyszczenie rany. W tym celu zaleca się płukanie powierzchni rany wodą lub solą fizjologiczną. Następnie jej powierzchnię należy zdezynfekować za pomocą preparatu bakteriobójczego. Nie wolno oczyszczać ran zbyt intensywnie, gdyż może to doprowadzić do większego uszkodzenia tkanek. Ponadto nie należy stosować na powierzchnię rany preparatów zawierających w swoim składzie jodynę lub alkohol, gdyż mają one działanie drażniące oraz wysuszające [1-5].

Kolejnym etapem powinno być założenie opatrunku. Przy niewielkich skaleczeniach i otarciach wystarczający jest plaster z opatrunkiem, w przypadku większych skaleczeń – jałowy gazik przyklejony plastrem. Ponadto doskonale sprawdzają się opatrunki żelowe. Produkty te poza zabezpieczeniem rany i zmniejszeniem ryzyka infekcji, przyspieszają gojenie, zmniejszają ból oraz zmniejszają ryzyko powstania blizn. Nie wolno na rany zakładać opatrunków z waty lub ligniny, ponieważ mogą się one przykleić do powierzchni rany i utrudniać jej oczyszczenie i proces jej gojenia [1-5].

W przypadku gdy rana jest rozległa powinno się jak najszybciej zahamować krwawienie oraz szybko wezwać pomoc. Jeżeli rana jest zanieczyszczona żwirem lub piaskiem należy sprawdzić kiedy poszkodowany był szczepiony na tężec. Jeżeli miało to miejsce ponad 10 lat temu konieczna jest wizyta u lekarza w celu szczepienia i podania anatoksyny przeciwtężcowe. Z uwagi na ryzyko wścieklizny każda rana kąsana powinna być skonsultowana z lekarzem. W przypadku ran zatrutych powstałych przez ukąszenie żmii konieczne jest szybkie wstrzyknięcie surowicy przeciwko jadowi żmii. Rany szarpane powinno się pozostawić w takim stanie w jakim została przez nas zastana. Nie wolno usuwać widocznych ciał obcych z rany szarpanej, ponieważ często pełnią one rolę tamponu i zapobiegają krwotokowi [1-3].

Postępowanie z sączącymi ranami

Silnie sączące rany stanowią duże wyzwanie lecznicze. Gdy opatrunek nie może wchłonąć znacznych ilości wysięku, konieczne są częste zmiany opatrunku, co stanowi podwyższone ryzyko powstania zakażenia w obrębie rany. Należy pamiętać, że każda zmiana opatrunku przerywa proces gojenia rany i niesie za sobą ryzyko zakażenia rany drobnoustrojami. Ponadto naloty włóknika na ranie utrudniają ziarninowanie i tym samym proces gojenia. Kolejnym problemem jest maceracja zdrowej skóry otaczającej ranę. Stosując odpowiednie leczenie rany można zapobiec tym powikłaniom [1-5].

Idealny preparat do leczenia sączących ran powinien:

• wchłaniać nadmierny wysięk i zapobiegać maceracji zdrowej skóry otaczającej ranę,
• nie wysuszać i nie zaklejać rany,
• umożliwić kontakt z łożyskiem rany.

W leczeniu ran sączących doskonale sprawdzają się żele hydrokoloidowe. Przyspieszają one gojenie ran poprzez regulację ich mikrośrodowiska. W przypadku ran suchych mają one działanie okluzyjne: hamują parowanie i zmniejszają utratę płynu przez naskórek. Natomiast w przypadku ran wilgotnych i sączących, pochłaniają nadmiar płynu, schładzają i zmiękczają miejsce kontaktu z plastrem i/lub bandażem. Żele hydrokoloidowe zapewniają także bezbolesną zmianę opatrunku [1-5].

Ran sączących nie należy dotykać, pod żadnym pozorem nie wolno przebijać powstałych pęcherzy. Wynika to z faktu, że naskórek w nich odbudowuje się bardzo powoli i jest niezwykle wrażliwy a każdy dotyk może niszczyć jego nową warstwę. Zasada niedotykania dotyczy również zmian opatrunku. Powinno się go zmieniać tylko wtedy, gdy jest taka konieczność, a nie, jak niektórzy myślą – jak najczęściej. Gojenie rany można wspomagać specjalnymi kremami na trudne rany, jednak też nie powinno się ich nakładać na uszkodzone miejsce zbyt często. Absolutnie nie wolno rany z wysiękiem polewać alkoholem ani gencjaną, niewskazane jest także stosowanie maści z antybiotykami. W przypadku niektórych ran konieczne jest oczyszczanie z martwych tkanek. Jednak to powinien ocenić lekarz, który również zaleci sposób opatrywania uszkodzonego miejsca. Nowoczesne opatrunki nie przesuszają ran, tylko zapewniają im wilgotne środowisko, pożądane do prawidłowego gojenia. Oczywiście należy unikać kontaktu rany z ubraniem czy pościelą [1-5].

Powiązane artykuły:

Oktenidyna – czym jest i jak działa na rany? >>
Jak przyspieszyć gojenie ran? >>
Apteczka pierwszej pomocy – co należy posiadać na wypadek ran i oparzeń >>

Dr n.med. Oliwia Jakubowicz
specjalista dermatologii i wenerologii