Urazy – przecięcia i rany szarpane

Przecięcia

Raną, skaleczeniem nazywamy anatomiczne przerwanie ciągłości powłok zewnętrznych (skóry, błony śluzowej) oraz znajdujących się głębiej tkanek pod wpływem działania czynnika uszkadzającego, którym może być uraz mechaniczny, uraz chemiczny (żrące środki chemiczne), uraz termiczny (oparzenie, odmrożenie) lub energia promienista (promieniowanie słoneczne). Nierzadko uszkodzeniom powłok zewnętrznych towarzyszy uszkodzenie głębiej położonych tkanek jak np. mięśni, nerwów, naczyń krwionośnych, ścięgien, kości czy stawów, co ma istotny wpływ na proces gojenia się rany. Drobne rany goją się całkowicie i nie pozostawiają blizn, z kolei rany głębokie goją się z pozostawieniem blizny. Biorąc pod uwagę sposób oraz mechanizm działania siły urazowej należy wyróżnić następujące typy ran: otarcia i zadrapania, rany kłute, cięte, tłuczone, szarpane, kąsane, zatrute, postrzałowe. Najczęściej spotykanym w życiu codziennym typem rany jest rana cięta [1-3].

Rany cięte powstają na skutek przecięcia ostrym przedmiotem np. nożem lub szkłem, tak więc bardzo często powstają podczas wykonywania kuchennych prac domowych lub też podczas spędzania czasu wolnego. Brzegi i ściany tych ran są równe, rozchodzą się mniej lub bardziej szeroko i krwawią na ogół obficie. Świeże rany cięte łatwo i szybko się goją po zbliżeniu ich brzegów. Niebezpieczeństwo zakażenia istnieje ale jest bardzo małe [1-3].

Rany szarpane

Rana szarpana to natomiast rana powstająca w wyniku gwałtownego działania zakrzywionego narzędzia o tępej lub kanciastej krawędzi, np. haka lub bosaka, który działa skośnie lub stycznie do powierzchni ciała. Ma miejsce wówczas nadmierne rozciągnięcie a następnie rozerwanie tkanek ciała. Kształt tak powstałej rany jest nieregularny a jej brzegi są poszarpane, nierówne, lekko podwinięte i rozciągnięte. Rany te obficie krwawią. Przedmioty, które powodują ich powstanie np. gwoździe lub haki często są zanieczyszczone rdzą, smarem lub błotem, co niewątpliwie sprzyja powstawaniu zakażeń. Sprzyja im także obecność zniszczonych i obumarłych tkanek, które nierzadko obserwuje się w głębi i w dnie rany szarpanej. Rany te goją się zwykle źle gdyż ubytek tkanki utrudnia złączenie się brzegów rany i pozostawiają bliznę [1-3].

Postępowanie z przecięciem

W pierwszej kolejności należy dokładnie obejrzeć miejsce zranienia i ocenić czy będzie konieczna konsultacja z lekarzem. W przypadku gdy rana nie wymaga konsultacji lekarskiej pierwszym działaniem powinno być jej oczyszczenie. W tym celu zaleca się płukanie powierzchni rany wodą lub solą fizjologiczną. Następnie jej powierzchnię należy zdezynfekować za pomocą preparatu bakteriobójczego. Nie wolno oczyszczać ran zbyt intensywnie gdyż może to doprowadzić do większego uszkodzenia tkanek. Preparaty zawierające w swoim składzie jodynę lub alkohol nie mogą być stosowane na powierzchnię rany, gdyż mają one działanie drażniące oraz wysuszające. Po odkażeniu rany należy założyć opatrunek. Najczęściej mamy do czynienia z niewielkimi skaleczeniami i wówczas wystarczający jest plaster z opatrunkiem, natomiast w przypadku większych skaleczeń – jałowy gazik przyklejony plastrem. Ponadto doskonale sprawdzają się na tym etapie opatrunki żelowe. W przypadku ran rozległych podstawową kwestią jest zahamowanie krwawienia oraz szybkie wezwanie pomocy. Jeżeli uszkodzona skóra miała kontakt ze żwirem lub piaskiem należy sprawdzić kiedy chory był szczepiony na tężec i w razie potrzeby szczepienie należy powtórzyć lub podać anatoksynę przeciwtężcową [1-3].

Postępowanie z raną szarpaną

Rany te powinny być w sposób szczególny chronione przed zakażeniem, dlatego nie należy dotykać ich powierzchni bez rękawiczek ochronnych. Ranę szarpaną powinno się pozostawić w takim stanie w jakim została przez nas zastana. Można nałożyć na nią jedynie jałowy opatrunek. W żadnym razie nie wolno usuwać widocznych ciał obcych z rany, ponieważ często pełnią one rolę tamponu i zapobiegają krwotokowi. Podczas zakładania opatrunku osoba poszkodowana powinna siedzieć lub leżeć, gdyż nierzadko zdarzają się omdlenia lub nudności. Nie wolno przy udzielaniu pierwszej pomocy posiłkować się tzw.domowymi środkami. Na ranę szarpaną szczególnie nie wolno zakładać opatrunków z waty lub ligniny, ponieważ przyklejają się one do poszarpanych brzegów rany i mogą utrudniać oczyszczenie rany i proces jej gojenia. Nie należy zakładać także na okolicę rany szarpanej opasek uciskowych. Takie rany zwykle wymagają założenia szwów. Nierzadko konieczne jest także podanie surowicy przeciw tężcowi. Tak więc w przypadku ran szarpanych wskazana jest konsultacja lekarska [1-3].

Powiązane artykuły:

Rany szarpane - leczenie i gojenie >>
Jak przyspieszyć gojenie ran? >>
Oczyszczanie i dezynfekcja ran >>

Dr n.med. Oliwia Jakubowicz
specjalista dermatologii i wenerologii