Wysięk z rany - czym jest i jaki opatrunek stosować?

Wysięk z rany jest skutkiem miejscowej reakcji zapalnej. Jeśli jest niewielki lub umiarkowany, sprzyja procesom gojenia. Jednak gdy staje się zbyt obfity lub przeciwnie – nie ma go w ogóle – uraz leczy się dłużej i trudniej. Dlatego tak ważne jest odpowiednie opatrzenie i pielęgnacja rany z wysiękiem, mające na celu zapewnienie idealnych warunków do regeneracji.

Czym jest wysięk z rany?

Wysięk z rany stanowi jeden z naturalnych składników procesu gojenia. Jest to płyn, który pojawia się w miejscu urazu w wyniku zwiększonej przepuszczalności drobnych naczyń włosowatych. Przeciekające do tkanek i jam ciała ciekłe składniki osocza powodują obrzęk w miejscu zranienia. Wysięk pierwotnie ma charakter surowiczy.

Głównymi jego składnikami są:

• cytokiny, czyli białka produkowane przez białe krwinki (leukocyty), odpowiedzialne między innymi za napływ, namnażanie i wzrost komórek układu odpornościowego, inicjujące procesy zapalne;
• limfocyty – komórki układu immunologicznego, odpowiadające za tak zwaną swoistą odpowiedź odpornościową, zaliczane do leukocytów;
• granulocyty – inne z podstawowych komórek układu odpornościowego, także należące do leukocytów;
• czynniki wzrostu, czyli różnego typu białka inicjujące wzrost komórek, ich podziały i transformacje;
• enzymy proteolityczne ich zadaniem jest przebudowa tkanek poprzez niszczenie tkanek martwiczych, rozkład i remodelowanie składników macierzy zewnątrzkomórkowej;
• fibryna, czyli włóknik – proste białko wytrącające się z osocza krwi, kluczowe dla procesu krzepnięcia, tworzące tzw. rusztowanie skrzepu.

Oprócz tego, w płynie surowiczym znajdują się też woda, elektrolity oraz resztki uszkodzonych tkanek. W przypadku nadkażeń bakteryjnych wysięk z rany przybiera postać surowiczo-ropną. Staje się wówczas bardziej gęsty, żółty o nieprzyjemnym zapachu Jest to stan patologiczny. Niepożądany jest też wysięk surowiczo-krwisty, o blado różowej barwie, powstający najczęściej na skutek mechanicznego uszkodzenia rany (na przykład przy zmianie opatrunku).

Kiedy pojawia się wysięk?

Płyn surowiczy z rany pojawia się w niedługim czasie po zranieniu. Zjawisko to zachodzi na wstępnym etapie gojenia, w fazie zapalnej. Umiarkowany wysięk uznawany jest za stan naturalny, a wręcz pożądany. Zawarte w jego składzie komponenty:

• oczyszczają środowisko rany i zabezpieczają je przed wnikaniem szkodliwych drobnoustrojów,
• pozwalają rozpocząć proces naprawczy, którego celem jest odbudowa zniszczonych tkanek.

Specjaliści podkreślają, że wysięk sam w sobie ułatwia gojenie ran, pod warunkiem że utrzymuje się na niskim lub średnim poziomie.
Problemem jest i sytuacją niepożądaną:

• całkowity brak wysięku prowadzący do nadmiernej suchości środowiska rany - brak elementów ułatwiających jej oczyszczanie oraz odbudowywanie;
• wysięk nadmierny, w efekcie którego dochodzi do rozmiękczenia (maceracji) skóry na brzegach rany, a także przedłużenia lub/i zaostrzenia stanu zapalnego (efekt m.in. podwyższonej ilości cytokin);
• wysięk z zawartością ropy lub krwi.

Obserwując tego typu objawy warto skonsultować się z lekarzem, by ten ocenił prawidłowość procesu gojenia. Warto zapytać specjalistę o skuteczne metody pielęgnacji i opatrywania urazów z wysiękiem.

Jak postępować z wysiękiem z rany?

Rana z wysiękiem wymaga właściwego postępowania. Jeśli występuje krwawienie, w pierwszej kolejności należy je zatamować. W przypadku mniejszych urazów wystarczającym działaniem jest zazwyczaj lekkie uciśnięcie rany przez jałowy gazik. Jeśli krew mimo to wydobywa się większym strumieniem, niezbędne może być uniesienie zranionego miejsca, a także założenie opatrunku uciskowego (aczkolwiek nie zawsze jest to możliwe ze względu na lokalizację – z oczywistych względów postępuje się tak przede wszystkim przy urazach kończyn).

Kolejnym etapem jest zapobieganie zakażeniu. W tym celu ranę należy przemyć czystą wodą lub solą fizjologiczną, a następnie osuszyć. W dalszej kolejności zaleca się zastosowanie środka antyseptycznego, niszczącego szkodliwe drobnoustroje w obrębie rany. Uwaga – wbrew utartym przez dziesięciolecia zwyczajom, współcześnie specjaliści odradzają przemywanie zranionego miejsca alkoholem oraz jodyną. Preparaty tego typu powodują bowiem nadmierne wysuszenie i denaturację białek. Należy też pamiętać, że w sytuacji niemożności zahamowania krwawienia, niezbędna jest pomoc lekarska lub pielęgniarska. Może zachodzić konieczność zszycia brzegów rany.

Bardzo ważne dla procesu gojenia jest też postępowanie na dalszych jego etapach. Szczególnej pielęgnacji wymaga surowiczy wyciek z rany. W związku z tym, co zostało powiedziane wyżej, należy dbać, by miejsce urazu pozostawało lekko lub umiarkowanie wilgotne (nie za suche, nie zbyt mokre), a także – by zapobiegać jego nadkażeniu przez bakterie. W tym celu zaleca się stosowanie specjalistycznych preparatów. Jakich?

Opatrunki na rany z wysiękiem

W przypadku ran z wysiękiem niezbędna jest częsta zmiana opatrunków. W większości przypadków miejsce urazu zabezpiecza się plastrem opatrunkowym, bądź przykleja wyjałowiony gazik. Zawsze jednak istnieje w takiej sytuacji ryzyko uszkodzenia odtwarzających się i zrastających tkanek, poza tym zwykłe plastry nie wykazują aktywnego działania na środowisko rany. Dlatego dodatkowo warto stosować specjalne opatrunki na rany z wysiękiem. W tej roli sprawdzają się preparaty hydrokoloidowe.

Środki te:

• wchłaniają nadmiar wilgoci, zapewniając w ten sposób warunki do szybszego gojenia się, a także zapobiegając maceracji skóry wokół rany,
• chronią przed wysuszeniem rany, co także korzystnie wpływa na proces gojenia,
• zabezpieczają przed przywieraniem plastrów i gazików, dzięki czemu nawet częsta zmiana opatrunku nie powinna być bolesna, ani powodować uszkodzeń;
• chronią przed rozwojem infekcji w obrębie rany – należy pamiętać, że miejsce otwartego urazu jest bardzo podatne na różnego typu zakażenia, zwłaszcza w momencie zmiany opatrunku albo w związku z niewystarczającym zabezpieczeniem.

Powiązane artykuły:

Opatrunek żelowy w sprayu >>
Plaster w żelu na gojenie ran >>
Opatrunki w leczeniu ran >>

Autor: Piotr Brzózka
Konsultacja merytoryczna: dr n. med. Katarzyna Kulig